De ondergang van de muziekindustrie heeft immers duidelijk gemaakt, dat het niet tijdig anticiperen op nieuwe technische ontwikkelingen grote gevolgen kan hebben. Overheidsinstellingen proberen daarom hun diensten meer te richten op de vraag van de burger; bibliotheken zijn bezig met een herdefiniëring van hun belang voor de samenleving. Maar hoe kan het onderwijs adequaat reageren en gebruik maken van het “nieuwe leren”?
In dit blogbericht wil ik de historische context schetsen, waarbij de veranderende inzichten in het leerproces ook aan de orde zullen komen.
Samenleving
Traditionele gezagsdragers (adel, geestelijken, professoren, wetgevers) hebben de samenleving eeuwenlang vormgegeven. Deze elite was niet gewend aan een kritische houding vanuit de lagere sociale klassen: de mensen keken naar hen op en er werd gehandeld naar hun woord.
De duidelijke scheiding tussen de verschillende sociale klassen verdween, toen door de toekenning van studiefinanciering ook kinderen uit de middenklassen konden gaan studeren. De nieuwe generatie jongeren zette vraagtekens bij het gezag.
afb. 1: protest tegen de inbeslagname van provo
Door de opkomst van het medium televisie in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw veranderde het traditionele wereldbeeld. Actualiteitenprogramma’s vormden een platform om maatschappelijke problemen onder de aandacht te brengen. Vanuit verschillende invalshoeken werd een onderwerp besproken, waardoor de kijkers zelf hun mening konden bepalen.[www.histotheek.nl]
In de jaren ’90 maakten technologische ontwikkelingen het mogelijk om informatie nog sneller te delen. Aanvankelijk werden deze technieken niet overal ingezet, maar vanaf 1995 is het gebruik van Internet toegenomen. De digitale revolutie begon met de opkomst van het World Wide Web (Internet)!
Gedigitaliseerde samenleving
Het Internet evolueerde snel. De techniek werd steeds geavanceerder. Iedere nieuwe versie voegde nieuwe mogelijkheden voor de gebruikers toe. In de eerste versies lag de nadruk nog op het zenden van informatie. Webpagina’s van instanties, bedrijven en personen waren vaak statisch: de boodschap was het belangrijkste. Toch werden al snel nieuwe toepassingen ontwikkeld. Met behulp van Flash werd het mogelijk animaties en filmpjes aan de websites toe te voegen.
De snelheid van overdracht van informatie leidde na enkele jaren tot nieuwe ontwikkelingen: instanties gaven de gebruikers de mogelijkheid om administratieve handelingen zelf uit te voeren via hun website (web 2.0). Ook werd hen de mogelijkheid geboden een reactie achter te laten. Toch bleef de nadruk nog steeds op het "zenden van informatie" liggen.
Inmiddels zijn de ontwikkelingen in een nieuwe fase terecht gekomen. Door de opkomst van sociale netwerken (Facebook, Hyves, Twitter) veranderen de informatiebronnen: niet alleen gevestigde instituten worden geraadpleegd, ook leken kunnen hun kennis delen. Bedrijven en instanties beginnen langzaamaan meer activiteiten op de netwerken te ontplooien. Helaas bestaan deze activiteiten nog steeds grotendeels uit het zenden, terwijl juist door co-creatie webpagina’s met vollediger content gecreëerd kunnen worden. Kortom: waardecreatie door peer-to-peerverbindingen (Hoff, 2011).
Onderwijs
“Ideally, teaching should entail an unending search for theoretical and methodological perspectives that inspire and challenge teacher and students alike.” Bale (1992)
In het onderwijs zijn, net als in de geïnstitutionaliseerde samenleving, autocratische principes vele eeuwen van toepassing geweest. Ook nu nog wordt kennis “Top-down” doorgegeven tijdens hoorcolleges en lessen: een autoriteit op het vakgebied bepaalt – aan de hand van zijn beeld van de gemiddelde student – welke stof op welke wijze behandeld zal worden. Meestal beperkt dit zich tot “reading, recording,responding”: de student luistert, slaat de stof op en reproduceert het geleerde aan het einde van de periode tijdens een examen. Alleen binnen het natuurwetenschappelijk en technisch onderwijs wordt al langere tijd geëxperimenteerd met aanschouwelijk onderwijs en probleemgestuurde opdrachten, waarbij de studenten hun eigen kennis en vaardigheden in kunnen brengen.
Afb. 2: Pyramide van Bateson
Wetenschappers hebben al enige tijd aandacht voor de verschillende manieren waarop men kennis vergaart. De antropoloog Gregory Bateson stelt dat niet alleen de omgeving waarin de mens zich bevindt het gedrag bepaalt, maar ook een aantal innerlijke factoren. Howard Gardner richt zich op meervoudige intelligentie en brengt daarbij nuances aan op basis van de talenten van de leerlingen. (Drenth, 2007). Het leerstijlenmodel van Kolb brengt onderscheid aan in de manier van benaderen van de stof.
Charles Leadbeater onderzoekt de invloed van multimediale methodes bij het veranderingsproces. Uitgevers van schoolmethoden beraden zich over de inzet van Augmented Reality bij het aanschouwelijk maken van de stof (Boekenschap. Manuscripta 1-9-2012). Maar de wezenlijke verandering zal toch doorgevoerd moeten worden vanuit de jongeren zelf.
De laatste jaren hebben onderzoeken zich dan ook toegespitst op de zgn. “Digital natives”, jongeren die opgegroeid zijn met Internet. Verschillen zij in hun manier van informatie vergaren en verwerken van de voorgaande generaties? Het antwoord op deze vraag is positief. Jongeren van deze tijd “scannen” geschreven teksten, integreren beelden en visualiseren de problemen. Deze generatie is opgegroeid met een overweldigende hoeveelheid mogelijkheden om de tijd te besteden en kiest daaruit datgene dat zij nuttig vindt voor de eigen ontwikkeling. Het is daarom voor het onderwijs een uitdaging om aansluiting te vinden bij de interactieve belevingswereld van deze jongeren (De Bruyckere, 2011).
Bronnen:
1. .Bale, L.S. (1992) Gregory Batesons theory of mind: practical applications to pedagogy. Gedownload van: http://www.hetbodhiblad.nl/Bodhipat_/Reflectie/reflectie.html
2. De Bruyckere, P. (2011) De jeugd is tegenwoordig : sociaal, eenzaam, lui, cool, braaf, slim, rebels .Tielt : Lannoo
3. Drenth, P. en W. Resing (2007)Intelligentie : meten en weten. Amsterdam : Nieuwezijds
4. Driel, H. van (2012, 27 augustus), hoorcollege "Beeldcultuur". Tilburg : Tilburg University
5. Hoff, R. v.d. Society 3.0 Online resource via: http://www.society30.com/
Internetsites:
1. www.histotheek.nl
2 Leerstijlenmodel van Kolb leerstijlenmodel van Kolb
3. Charles Leadbeater Charles Leadbeater
Bronnen afbeeldingen:
1.http://www.geheugenvannederland.nl/
2.http://www.hetbodhiblad.nl/Bodhipat_/Reflectie/reflectie.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten